-
1 перестлать
1. сов. чтопостлать зановояңынан йәйеү (түшәү)2. сов. чтонастлать заново, иначеяңынан (ҡабаттан, башҡаса) түшәү -
2 регенерация
1. ж тех.регенерациятотонолған материалды билдәле операциялар аша ҡабаттан файҙаланыу өсөн тәүге хәленә ҡайтарыу2. ж тех.регенерациямейескә килгән газ йәки һауаның шул уҡ мейестә янған материал йылыһы иҫәбенә йылытылыуы3. ж биол.регенерацияорганизмда өҙөлгән, зыянланған ағзаның, туҡыманың, күҙәнәктең яңынан тәүге хәленә ҡайтыуы һәм бер өлөштән организмдың яңынан үҫеүе -
3 рука
1)2)3)4)5)предлагать свою руку и сердце — көңілін білдіріп, сөз салу
6)7)перен. у него своя рука в министерстве — оның министрлікте қолдаушы адамы бар
8)мастер на все руки — он саусағынан өнер тамған, сегіз қырлы бір сырлы
-
4 point
1.n.1) дақ2) нүкте, ноқат3) кезең4) мекен5) мәселе6) мақсат7) пікір8) ұш, жүз (пышақтың)off (away from, beside) the point — басты мәселеден тыс
to the point — тура, орынды болу
make a point — шын екендігін дәлелдеу, растау
make a point of — айтқанын істету, маңызды деп есептеу
in point of fact — шынында, шынымен, рас
in point — қолайлы, келісімді
at all points — барлық жағдайда, барлық жағынан
1.v.1) қолмен көрсету2) сілтеу, мезгеу3) көздеу4) тыныс белгілері қою -
5 а
I1. союз противит.употребляется для соединения противопоставляемых предложений или членов предложенияә, киреһенсә; ләкин, әммә-ләкин, -ға/-гә ҡарамаҫтан (ҡарамай, ҡарамайынса)я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды
я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын
до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр
он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың
он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар
2. союз присоед.-усил.в соединении с вопросительными местоимениями или местоимёнными наречиями `конечно`, `безусловно так`әлбиттә, фәҡәт шулайи пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!
а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа
иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың
3. союз противит. уступуказывает на уступительный характер противопоставления предложений или их членов(ә) шулай булһа ла, (ә) шулай ҙа, тик, барыбер, да/дәможете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын
4. союзсопоставитсоединяя предложения, служит сопоставлению их главных или второстепенных членов, а так же служит сопоставлению одновременных событий и действийә, шул ваҡытта, шул саҡта, -ға/-ғә килгәндә; шул (ике) аралаотец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе
отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте
5. союз присоед.употребляется для присоединения предложений или членов предложенийәвдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра
сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ
6. союз присоед.в сочетании со словами `значит`, `потому`, `следовательно`, `стало быть` и т.п. присоединяет предложения или члены предложения, в которых содержится вывод, заключение из сказанного ранеешуға күрә, тимәк, шунлыҡтанего пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә
7. союз присоед.в сочетании с местоимением `всё` присоединяет предложения или члены предложения, указывающие на причину высказанного ранееә барыһы (бөтәһе, һәммәһе)откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала
8. союз присоед.в сочетании со словами `кстати`, `впрочем` и т.п. употребляется для передачи внезапности изменения мыслиәйткәндәй, ә шулай ҙаон ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?
9. союз присоед.-усил.употребляется в начале вопросительных и восклицательных предложений для усиления выразительности (часто в сочетании с местоимениями и наречиями `как`, `какой`, `сколько`)әа сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!
10. союз присоед.-усил.в начале ответов на вопросы придаёт большую выразительность ответу, выделяя то или иное словоә, (йә) булмаһа, юғиһә, юҡһакак ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!
а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең
спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың
сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ
II1. частица вопросит.как отклик на обращение или при переспрашивании нерасслышанногоәа? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә
2. частица вопросит.после предложений, требующих ответа, подтверждения и т.п., выражает побуждение к ответу или к действиюә, эйемечто ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?
3. частица вопросит.в вопросах и восклицаниях выражает сильное удивление, восхищение или возмущениеәвот парень, а! — егете лә егете бит, ә!
кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!
4. частица побудит.употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения вниманияәсмотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?
1. межд.выражает припоминание, догадку, удивлениеә, ә-әа-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?
а, вот как! — ә, бына нисек!
2. межд.выражает узнавание (при встрече с кем-л.)ә, ә-ә, әһәа, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!
3. межд.выражает удовольствие, радость (при виде кого-чего-л.)ә, уйа, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!
4. межд.выражает досаду, негодование, угрозу, злорадствоә, әһәа, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!
5. межд.выражает решимостьэйа! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни
6. межд.выражает ужас, отчаяние, боль и т.п.уйа-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!
-
6 аорта
ж; анат.аортатәндең үпкәнән башҡа бөтә ағзаларына артерия ҡанын таратҡан, йөрәктең һул муҡсаһынан сыҡҡан иң йыуан артерия -
7 выпустить
1. сов.кого-чтосығарыу, сығарып ебәреү2. сов. чтосығарыу, сығарып ҡуйыу3. сов. чтоувеличить в длину или в ширинуебәреү, оҙонайтыу, киңәйтеүвыпустить снаряд (заряд, пулю и т.п.) — атыу
выпустить в свет — донъяға сығарыу, баҫыу
выпустить из виду — күрмәй ҡалыу, күҙ уңынан ысҡындырыу
выпустить из памяти — онотоу, иҫтән сығарыу
выпустить из рук — ҡулдан ысҡындырыу, файҙалана алмау
4. сов.кого-чтовыгнать скот куда-л., откуда-л.ҡыуыу, сығарыу, сығарып ебәреү, ағытыу5. сов. чтоағыҙыу, ебәреү, сығарыу6. сов.кого-чтоперестать держатьысҡындырыу, төшөрөү, ысҡындырып (төшөрөп) ебәреү7. сов.кого-чтоотпустить на свободуиреккә сығарыу, азат итеү8. сов.кого-чтосығарыу, әҙерләп сығарыу9. сов. чтопроизвести, выработатьетештереү, (эшләп) сығарыу10. сов. чтоиздать(баҫып) сығарыу, нәшер итеү11. сов. чтотөшөрөү, төшөрөп ҡалдырыу, алып ташлау -
8 недоразвитость
1. жүҫеп етмәгәнлек, етлекмәгәнлек, үҫмәй ҡалғанлыҡ2. жаҡыл яғынан артта ҡалғанлыҡ -
9 обновить
1. сов. чтояңыртыу, яңылыҡ индереү, яңы төҫ индереү (биреү)2. сов. чтоперен.яңыртыу, (яңынан хәтергә) ҡайтарыу3. сов. чторазг.беренсе тапҡыр кейеү (кейеп сығыу) -
10 перекрахмалить
1. сов. чтонакрахмалить больше, чем нужноартыҡ (үтә) крахмаллау2. сов. чтонакрахмалить зановояңынан (ҡабаттан) крахмаллау3. сов. чтонакрахмалить всё, многоекрахмаллап бөтөү (сығыу)
См. также в других словарях:
картаға нүктені түсіру — (Нанесение точки на карту) координаттары бойынша нүкте орналасуы тиіс шаршыны анықтап, оған нүктені түсіру. Табылған шаршының оңтүстік сызығынан оның бүйір жақтарынан карта масштабында кесінді салынады. Ол шаршының төменгі жағы мен Х нүктесінің… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ракетаға қарсы қорғаныс — (Противоракетная оборона) ұшу траекториясындағы қарсыластың баллис тикалық ракеталарын табу, тосып алу мен жоюға арналған және оларға радиотехникалық кедергілер жасайтын әуе шабуылына қарсы қорғаныстың құрамдас бөлігі. Р.қ.қ. өз міндеттерін… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Даосизм — (қыт. taoism[e]) – қытай философиясы мен дәстүрлі діндегі негізгі бағыттардың бірі. Оның негізін қалаушы Лао цзы ( Кәрі дана , Кәрі ұстаз ) болып есептелінеді. Б.з.д. ІІ І ғғ. шығармаларда бұл философиялық ағым «дао және дэ мектебі» (даодэ цзя) … Философиялық терминдердің сөздігі
Гедонизм — (гр. hedone – көңілділік, рахаттану) – адам тіршілігі рахаттарға ұмтылып, азаптардан қашудан тұрады деп қарастыратын философиялық этикалық принцип және моральдің критерийі. Гедонизмнің философиялық астарын (подпочва) игіліктің ( благо )… … Философиялық терминдердің сөздігі
авианостық екпінді құрама — (Авианосное ударное соединение (АУС)) негізін көп мақсатты және екпінді авианосецтер құрайтын кемелердің оперативтік құрамасы. АЕҚ қарсыластың коммуникацияларын бұзу, жер үсті объектілерін, авиациясын, флот күшін жоюға бағытталады. Сонымен бірге… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
АЕҚ — (Авианосное ударное соединение (АУС)) негізін көп мақсатты және екпінді авианосецтер құрайтын кемелердің оперативтік құрамасы. АЕҚ қарсыластың коммуникацияларын бұзу, жер үсті объектілерін, авиациясын, флот күшін жоюға бағытталады. Сонымен бірге… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ғарыштық жылдамдықтар — (Космические скорости) жасанды денелердің (жерден) бастапқы ұшу жылдамдығы: біріншісі 7,9 км/сек., екіншісі 11,2 км/сек., үшіншісі 16,7 км/сек. Жердің тартылыс күшін теңестіріп, ракетаның жер орбитасын айналып жүруі үшін оған жер бетінде бастапқы … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
қанатты ракета — (Крылатая ракета) бір рет қолданылатын, ұшқышсыз қанатты ұшу аппараты. Ол, әдетте, ядролық зарядты тасиды және ұшуды басқаратын, оны нысанаға бағыттайтын реактивті қозғалтқышпен және арнайы аспаптармен жабдықталады. Қ.р ның негізгі бөліктері:… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
су асты ядролық жарылысы — (Подводный ядерный взрыв) су астында белгілі бір тереңдікте өткізілген ядролық зарядтың жарылысы. Жарылыс кезінде бу газдық көпіршіктер жасалуына әкелетін жоғары температура мен қысым аумағы құралады. Оның тез кеңеюі нәтижесінде ауадағы соққы… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
таудағы барлау — таулы жерлердегі барлау қарсылас және алдағы қимыл әрекеттер жүргізілетін аудандағы жергілікті жер туралы мәліметтерді жинау мақсатында кез келген жағдайларда ұйымдастырылып жүргізіледі. Барлауға қойылатын негізгі талаптар: барлау объектілері мен … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Вайшешика — (санскр. вишеша – ерекшелік, айырмашылық) – үнді философиясының классикалық кезеңіндегі индуистік философиялық мектеп, алты даршаналардың (І мыңжылдықтың ортасына қарай Үндіде қалыптасқан философиялық мектептердің) бірі. Мектептің бұлай аталуына… … Философиялық терминдердің сөздігі
